TARIMSAL SULAMADA POMPA SEÇİMİ

Günümüzde işletmeler maliyet hesaplarını yaparken artık sadece yatırım maliyetlerini dikkate almamakta toplam sahip olma maliyeti (TSO) üzerinde durmaktalar. Bundan amaçlanan dikkate alınması gerekenin sadece satın alma maliyeti değil kullanım süresi boyunca karşılaşılacak olan enerji maliyeti, bakım maliyeti gibi tüm maliyetlerinde - tıpkı benzinli otomobil ve dizel otomobil karşılaştırmasında olduğu gibi-  hesaba katılması istenmektedir.

 

Pompa kullanım süresi boyunca karşılaşılacak olan satın alma, bakım, enerji maliyeti olduğu kadar arıza halinde üretim kaybı maliyeti, söküp atma maliyeti gibi hususlar da ele alınmaktadır. Bütün bu elemanlarla enflasyon ve banka faizini de hesaba katarak TSO maliyet hesabı yapıldığında yüksek verimli ve dayanıklı pompaların satın alınması tavsiye edilmektedir. 20 yıllık ömür süresinde bir pompanın tüketeceği enerji bedeli satınalma fiyatının 17-20 katıdır. Bu süredeki bakım masrafları da pompa bedelinin iki katı kadar olmaktadır.

 

Pompa sistem dizaynı ve konfigürasyonu ömür boyu maliyet üzerinde önemli etkisi vardır. Bunlar;

- Enerji Maliyeti
- Bakım Maliyeti
- İlk Yatırım Maliyeti

 

Standartlara göre motorlar pompa gücünden yaklaşık %10 daha büyük seçilmektedir. Eğer bu noktada standart üretilen motor yoksa, biraz daha büyük güç seçildiğinden motorlar nominal noktadan % 15-% 20 oranında tam yükten düşük yükte çalışmaktadırlar. Bu durum, motorun tam yük veriminde çalışmasını engellemektedir.

 

Elektrik motorlarını daha verimli çalıştırabilmek için, tam yüke yakın değerlerinde seçmeli ve seçilen nokta civarında çalışması sağlanmalıdır. Aşırı büyük seçilmiş motor, direkt kayıplara ve aynı zamanda reaktif gücü etkilediği için dolaylı kayıplara neden olur. Motorun çektiği güç/ etiket değerleri arasındaki oran % 40  veya altında ise bu sistem incelenmelidir ve motor değiştirilerek daha düşük enerji tüketmek mümkün olabilmektedir. 

 

Optimum verimli pompa sistemlerinin tasarlanması ömür boyu maliyetin uzun zaman dilimi içerisinde düşmesini sağlayacaktır.

 

Günümüzde tarımsal sulamada veya diğer konularda pompa seçimi bilgisayar yazılımları vasıtasıyla doğru sayısal verilerin ihtiyaç sahibi tarafından yetkili firmaya ifade edilmesiyle kolaylıkla yapılmaktadır.

 

Doğru pompa seçimi için gereken bilgiler;

a-   Debi: Bitkinin saat veya dakikada ihtiyaç duyduğu su miktarı
b-   Mesafe: su kaynağı ile tarımsal arazi arasındaki mesafeyi ifade eder
c-   Kot Farkı: Suyun tedarik edileceği nokta ile suyun götürüleceği arazi arasındaki tam dikey ölçü
d-   Tesisat: Pompa ile birlikte kullanılacak tesisatın cinsi  ve çapı
e-   Sulama tipi: Salma sulama, yağmurlama ve damlama sulama tiplerinden biri

 

Doğru pompa seçimi sonucunda yatırım maliyetinde de bir çok unsur etkilenmektedir. 

 

Özellikle çeltik sulamasında kullanılan sac pompalar yüksek debi ihtiyacını karşılamakta ancak gerek mekanik gerekse elektriksel verimlilik açısından değerlendirilmemektedir.  2011 yılı itibarıyla başta çeltik olmak üzere bitkisel ürünlerin fiyatlarının oldukça düşük seyretmesi üretimdeki her girdi maliyetinin daha da dikkatle incelenmesini ve hesapların sil baştan yapılmasını gerektirmektedir.